Wat is djihad
WAT IS DJIHAD?
Het Arabische woord djihad betekent streven of zich tot het uiterste inspannen tegen een afkeurenswaardige zaak. Het betekent als zodanig geen oorlog of een gewapende strijd. Een gewapend conflict kan ongetwijfeld ook als een djihad beschreven worden, maar als men dit zo toepast, dan zou dat gebruik overeenkomen met het toepassen van het woord “inspanning” in het Nederlands als synoniem voor oorlog. Om te bepalen wat in de leer van de islam als djihad wordt beschouwd, is het noodzakelijk dat we het gebruik van dit woord in de Koran onderzoeken.
Het woord djihad wordt in de Koran in zo’n brede zin gebruikt, dat het gehanteerd wordt om de inspanningen te beschrijven die ondernomen worden door degenen die tegen de islam zijn om moslims andere wezens en dingen te laten aanbidden dan de Ene God:
“En Wij hebben de mens opgedragen goed te zijn voor zijn ouders. Maar wanneer zij met jou twisten om (anderen) aan Mij gelijk te stellen, waar jij geen weet van hebt, gehoorzaam hen dan niet.” – Koran 29:8 en zie ook 31:15
Het Arabische woord dat hier vertaald is met ‘twisten’, duidt de handeling van djihad aan. Het gebruik hiervan toont in de eerste plaats aan dat djihad geen oorlog betekent, aangezien er hier geen oorlog wordt gevoerd, en ten tweede dat er zelfs van de tegenstanders van de moslims wordt gezegd dat ze een djihad uitvoeren tegen de moslims!
We zien in de Koran dat de djihad, of inspanning, die van moslims wordt vereist, uit de volgende soorten bestaat:
1. Streven nabijheid tot God te bereiken door jezelf moreel en geestelijk te verbeteren en je slechte verlangens te overwinnen;
2. Onder moeilijke omstandigheden vasthouden aan de islam, bijvoorbeeld wanneer men wordt vervolgd, door volharding en geduld te tonen in tijden van lijden;
3. Je inspannen om de boodschap van de islam tot anderen te brengen, door je tijd, energie en geld aan dit werk te besteden;
4. Slag leveren, of deze ondersteunen, ter verdediging van de moslimgemeenschap, onder de voorwaarden waaronder de islam moslims toestaat om een oorlog door middel van militaire middelen te voeren.
Djihad om nabijheid tot God te bereiken
Dit staat in het volgende vers vermeld:
“En degenen die zich zeer voor Ons inspannen, zullen Wij zeker leiden langs Onze wegen. En Allah is waarlijk met degenen die goeddoen.” – Koran 29:69
Het woord dat vertaald is als “zich zeer inspannen” duidt in het oorspronkelijke Arabisch de handeling van djihad verrichten aan. De betekenis is duidelijk je zeer inspannen om je morele en geestelijke verbetering tot stand te brengen. Opgemerkt moet worden dat een synoniem voor djihad, moedjahada is, wat gebruikt wordt voor religieuze inspanningen zoals het vasten.
De twee verzen hieronder duiden op dezelfde djihad, waarbij ook het woord “inspannen” wordt gebruikt voor het vertalen van de handeling van djihad:
“En span je zeer in voor Allah met gepaste inspanning. Hij heeft jullie gekozen en heeft jullie niet getroffen met enige ontbering in religie … dus onderhoud het gebed en betaal de armenbelasting en houd vast aan Allah.” – Koran 22:78
“En wie zich zeer inspant, spant zich in voor zichzelf. Waarlijk is Allah Zelfgenoegzaam, boven (hulp van) (Zijn) schepselen.” – Koran 29:6
Deze verzen werden aan de Heilige Profeet Mohammed geopenbaard toen hij onder vervolgingen in Mekka leefde, en daarom kan het gebod hier om djihad te doen geen strijd aanduiden. Bij het eerste vers wordt de vorm van inspanning aangegeven als door gebed, het geven uit liefdadigheid en het vasthouden aan God.
Djihad van geduld en volharding
Dit wordt aangegeven in het volgende vers:
“En waarlijk is jouw Heer, voor degenen die vluchten nadat zij zijn vervolgd, en zich dan zeer inspannen en geduldig zijn, waarlijk is jouw Heer daarna Beschermend, Barmhartig.” – Koran 16:110
Dit vers werd geopenbaard toen de Heilige Profeet nog steeds in Mekka woonde, voordat aan de moslims bevolen was om op het slagveld te strijden, terwijl ze begonnen waren met naar Medina te verhuizen. Hun grote inspanning of djihad was om al deze ontberingen met geduld te dragen, en betekende geen strijd.
Een djihad van deze soort wordt ook aangegeven in een bekend Hadith-verslag, waarin de Heilige Profeet Mohammed zegt:
“De meest voortreffelijke djihad is een woord van waarheid spreken tegenover een onrechtvaardige heerser.” (Tirmidhi, Abwab-oel-Fitan.)
De grote mate van moed die het vereist om de waarheid voor een edel doel te spreken, wordt door de Heilige Profeet van de islam de meest voortreffelijke djihad genoemd.
Djihad van het verspreiden van de boodschap van de islam
De djihad van het vers 16:110, dat hierboven is aangehaald, omvat ook het verspreiden van de boodschap van de islam, omdat de moslims ook om deze reden werden vervolgd. Dit vers verlangt van hen om te volharden in de djihad van prediking en de resultaten daarvan geduldig af te wachten.
De Heilige Profeet Mohammed wordt als volgt bevolen:
“En als het Ons behaagde, zouden Wij een waarschuwer doen opstaan in iedere stad. Dus gehoorzaam niet aan de ongelovigen, en span je er zeer mee in tegen hen met een machtige inspanning.” – Koran 25:51-52
De machtige of grote inspanning, de grote djihad (djihad kabir in het Arabisch) die hier wordt genoemd, is de missie van de Heilige Profeet Mohammed om de waarheid met de Koran te verspreiden, waarnaar de woorden “er … mee” verwijzen. Dit is ook als de grote djihad de plicht van iedere moslim. Ook dit vers werd tijdens de Mekkaanse periode in het leven van de Heilige Profeet geopenbaard, en daarom kan het gebod om “u met een machtige inspanning in te spannen”, waar djihad tweemaal wordt genoemd, onmogelijk duiden op het ondernemen van een gewapende strijd.
Er zijn ook verzen die veel later in Medina werden geopenbaard, waarin djihad geen strijd met wapens kan betekenen. Bijvoorbeeld:
“O Profeet, span je zeer in tegen de ongelovigen en de hypocrieten en wees resoluut tegen hen.” – Koran 9:73; 66:9
De hypocrieten waren een groep die naar buiten toe deel uitmaakte van de moslimgemeenschap, maar op kritieke ogenblikken keerden ze de zaak van de islam de rug toe en toonden ze onoprechtheid in hun geloof. Er werd nooit een oorlog tegen hen ondernomen. De zware inspanning of djihad tegen hen bestond uit de pogingen om hen van de waarheid van de islam te overtuigen. Dezelfde vorm van ‘inspanning’ is ook van toepassing in het geval van de ongelovigen die hier worden genoemd. Meer dan tien Engelse vertalingen van de Koran geven de betekenis van djihad verrichten in deze twee verzen weer als “zwaar inspannen” en niet als “strijden” of “oorlog voeren”.
Voor een ander voorbeeld van verzen die in Medina werden geopenbaard en waar djihad geen strijd kan betekenen, verwijzen we naar hoofdstuk 61, vers 11:
“Jullie moeten geloven in Allah en Zijn Boodschapper, en jullie met jullie rijkdom en jullie leven zeer inspannen langs Allah’s weg. Dat is beter voor jullie, wisten jullie dat maar!”
Drie verzen later wordt er gezegd:
“O jullie die geloven, wees helpers (in de zaak) van Allah, zoals Jezus, zoon van Maria, tegen de discipelen zei: Wie zijn mijn helpers in de zaak van Allah? De discipelen zeiden: Wij zijn helpers (in de zaak) van Allah.” – Koran 61:14
Je zeer inspannen, of djihad, uit vers 11 wordt in dit vers 14 uitgelegd als jezelf tot helpers maken in de zaak van Allah op de manier zoals de discipelen van Jezus gehoor gaven aan zijn oproep om helpers te zijn in de Goddelijke zaak. Of het nu volgens islamitische of christelijke bronnen is, aan de discipelen van Jezus werd niet gevraagd om met wapens op het slagveld te strijden. Ze hielpen de zaak van de waarheid door haar boodschap te verspreiden ondanks vervolgingen en buitengewone moeilijkheden.
Djihad als oorlog
De Koran spreekt ook over djihad door strijd, zoals bijvoorbeeld:
“Trek eropuit, licht en zwaar, en span je zeer in langs Allah’s weg met jullie rijkdom en jullie levens.” – Koran 9:41
“En als er een hoofdstuk wordt geopenbaard dat zegt: Geloof in Allah en span je zeer in samen met Zijn Boodschapper, dan vragen de rijken onder hen uw toestemming en zeggen: Laat ons (achter) zodat wij bij degenen kunnen zijn die (thuis) zitten. … Maar de Boodschapper en degenen die met hem geloven, spannen zich zeer in met hun bezittingen en hun persoon.” – Koran 9:86, 88
In de Hadith staan gevallen opgetekend waarin staat dat toen bepaalde moslims hun wensen kenbaar maakten om mee te doen aan een djihad door strijd, de Heilige Profeet tegen hen zei dat hun djihad het verrichten van een andere plicht was die helemaal niets te maken had met vechten. Bijvoorbeeld:
“Aisja (de vrouw van de Heilige Profeet) vroeg: Boodschapper van Allah, wij beschouwen djihad als de meest voortreffelijke van alle daden. Dienen we ons niet toe te leggen op djihad? Hij zei: De meest voortreffelijke djihad is de hadjdj (bedevaart naar Mekka) op de juiste wijze verrichten.” (Boechari, boek: ‘Bedevaart, hoofdstuk 4. In de Muhsin Khan-vertaling 2:26:595.)
“Er kwam een man bij de Profeet en vroeg hem zijn toestemming voor djihad. Hij vroeg: Zijn uw ouders nog in leven? De man zei: Ja. Hij zei: Verricht dan djihad ten behoeve van hen.” (Boechari, boek: Djihad, hfst. 138. In de Muhsin Khan-vertaling 4:52:248.)
De woorden “verricht djihad ten behoeve van hen” kunnen alleen betekenen “span uzelf in ten dienste van uw ouders”, en worden door iedereen in deze betekenis begrepen. De Heilige Profeet heeft de bedevaart of dienstbaarheid aan de ouders niet voorgesteld als een metaforische of een minder belangrijke alternatief voor mensen die niet in staat waren deel te nemen aan de werkelijke djihad. Hij heeft deze beschreven als een daadwerkelijke djihad van hun kant.
Er staat in de Hadith een zeer verhelderend voorval opgenomen uit een tijd van ongeveer zestig jaar na de dood van de Heilige Profeet, toen er onder aanvoering van Ibn Zoebair een opstand van sommige moslims was tegen de moslimregering van die tijd. Abdoellah ibn Oemar, een van de grootste autoriteiten op het gebied van de Koran en zoon van de tweede kalief Oemar, werd door sommigen dringend verzocht om met deze opstand mee te doen, aangezien ze die als djihad zagen. Er staat opgetekend:
“Een man kwam bij Ibn Oemar en zei: Waarom is het dat u het ene jaar naar de hadjdj gaat en het andere jaar naar de oemra (een beperktere vorm van de bedevaart) en toch de djihad op de weg van God de rug heeft toegekeerd? Weet u wel hoezeer God tot djihad heeft aangepoord? Ibn Oemar zei: Mijn neef, de islam is gebaseerd op vijf zaken: geloof in God en Zijn boodschapper, vijf gebeden, vasten in de Ramadan, het geven van zakat en de bedevaart naar het Huis van God.
De man zei: Luistert u niet naar wat God in zijn Boek heeft gezegd, … ‘vecht daarom tegen hen totdat er een einde komt aan onheil’. Ibn Oemar zei: ‘Wij handelden hiernaar in de tijd van de Heilige Profeet. In die tijd waren er maar weinig moslims, en een persoon (die de islam aanvaardde) werd vervolgd vanwege zijn godsdienst – zij zouden hem doden of straffen. Maar toen namen de volgelingen van de islam in aantal toe, en was er geen onheil meer’.” (Boechari, boek: ‘Toelichting op de Koran, hoofdstuk 30 onder Soera 2. In de Muhsin Khan-vertaling 6:60:40.)
Ibn Oemar weigerde dus te erkennen dat dit gewapende conflict, dat vele moslims als djihad zagen, ook maar enigszins een djihad was waaraan een moslim moest meedoen, ook al wordt het over het algemeen gezien als een gerechtvaardigde zaak tegen een kalief die zijn positie onrechtmatig had verkregen. Zoals zijn verwijzing naar de vijf zuilen van de islam laat zien, beschouwde Ibn Oemar het niet als een plicht in de islam om mee te doen aan die zogenaamde djihad.
Voorwaarden voor een djihad door middel van wapens
Om een oorlog in islamitische termen een djihad te kunnen noemen, moet die voldoen aan de voorwaarden die in de Koran zijn vermeld. We hebben in paragraaf 4, Wanneer is oorlog toegestaan?, al de omstandigheden uitgelegd waaronder oorlogen toelaatbaar zijn in de islam. Het moet een oorlog uit zelfverdediging en zelfbehoud zijn door een gehele moslimgemeenschap die vanwege haar godsdienst wordt vervolgd. Alleen de regering van een staat of de leiding van een gemeenschap kan de moslims oproepen aan zo’n djihad deel te nemen. Er moeten onderhandelingen plaatsvinden met de vijand om, indien mogelijk, oorlog te voorkomen en vrede te stichten. Tijdens de strijd dienen de duidelijke voorschriften van de Heilige Profeet – die het doden van personen onder de vijand die niet aan de strijd deelnamen of die weerloos waren, zoals vrouwen, kinderen, ouderen en zelfs van degenen die slechts hand- en spandiensten verrichten voor de vijandige soldaten maar zelf geen strijders zijn, ten strengste verbood – opgevolgd te worden. Ook moet men het voorbeeld van de Heilige Profeet volgen waar het gaat om het geven van een goede en humane behandeling aan gevangen gehouden krijgsgevangen, die op den duur vrijgelaten moeten worden om zich weer bij hun eigen mensen te voegen. (Deze duidelijke richtlijnen kan men aantreffen in de toonaangevende Hadith-verzamelingen Boechari, Moeslim, Tirmidhi en Aboe Dawoed in de hoofdstukken over Djihad of Oorlogen.)
In de eerste plaats bestaat er in de islam helemaal geen wettigheid voor extreme, geheime, zichzelf ‘islamitisch’ noemende groeperingen die een djihad door oorlog afkondigen. En het uitvoeren van hun zogenaamde djihad door handelingen zoals het in wilde weg plegen van gewelddadige aanvallen op de nietsvermoedende massa, en mensen ontvoeren en hen als gijzelaars vasthouden, is simpelweg onverenigbaar met de leer van de Heilige Koran en de Heilige Profeet Mohammed.
Uit het boek: Islam, Vrede en Tolerantie. ISBN: 978-90-5268-037-8